|
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
mówią o nim niewiele więcej ponad to, że urodził się
w 1555 i zmarł w 1600 roku. Już sam tytuł obrazu jest tak
rzeczowy, że brzmi wręcz sarkastycznie: Cztery śmiejące
się głowy i jeden kot. Jeżeli mamy tu do czynienia z pracą
zleconą, co wówczas stanowiło przecież regułę, i jeżeli
zleceniodawcami była ta czwórka cwaniaków, to jakie
zadanie wyznaczyli malarzowi?
Wieczorem, siedzÄ…c przy stoliku w restauracji przy
rue Saint Laud, gdzie spaceruje wielu ludzi, zwróciłem
uwagę na dwie starsze panie, które tu coś jadły i piły do
tego czerwone wino. Z wyblakłą elegancją, z jaką były
ubrane, właściwie nie za bardzo tutaj pasowały, ale może
222
właśnie dlatego w tym miejscu, zaludnionym przez naj-
bardziej osobliwe postaci z najnowszej terazniejszości,
przemijajÄ…cej akurat w tym momencie, nikt na nie nie
zważał. Również ja dostrzegłem je dopiero po dobrej
chwili rozmowy z żoną. Nie ulegało wątpliwości, że te
dwie damy rozmawiają o nas, raz po raz spoglądały bo-
wiem drwiÄ…co w naszÄ… stronÄ™, a kiedy jedna drugiej coÅ›
powiedziała, tamta rzucała nam całkiem nieskrępowane
spojrzenie, jakby na własne oczy chciała zweryfikować
to, co akurat usłyszała.
Nie było tak, że miałem ochotę wstać, położyć przed
nimi na stoliku kota, który siedział na murku po drugiej
stronie ulicy, i zapytać: A gdzie są wasi dwaj kawalerowie?
Przypomniałem sobie jednak, że tego dnia około ósmej
rano obudził mnie jakiś łoskot. Mieszkanie przyjaciela,
który oddał je nam do dyspozycji na dwa tygodnie, Au-
striaka, ciężko doświadczonego przez Austrię, znajduje
się przy spokojnej rue Franklin w odległości kilku minut
od centrum miasta. Kiedy zaspany podszedłem do okna,
zobaczyłem, że z tego mieszkania, które od frontu wy-
chodzi na tak szacowną ulicę, od tyłu widać galimatias
ogródków, porozwalanych garaży i szop. Tuż pode mną,
nawet nie w odległości trzech metrów od naszej sypialni,
dwóch młodych robotników z Maghrebu stało na dachu
jednego z garaży i zakładało na nim nową blachę, waląc
młotkami. Na widok mojej rozczochranej czupryny wy-
mienili między sobą, nawet nie kiwając mi głowami, kilka
żartobliwych słów. Wcale nie przypominali arystokratów
z tego obrazu, którego wówczas nie znałem i na którym,
nie będąc jeszcze w muzeum, nie mogłem się rozpoznać.
223
Owych robotników rozbawiło to, że im, którzy musieli
wcześnie wstać, udało się swoją pracą wyrwać miesz-
czucha z gnuśnego snu. Również tych dwóch pań, które
wieczorem rozmawiały o nas tak wyzywająco i nie prze-
stały tego robić, mimo że je na tym przyłapaliśmy, nie
potrafiłem mimo najszczerszych chęci powiązać z tymi
dwoma facetami.
Ale to ów obraz z XVI stulecia pozwolił mi pojąć zda-
rzenie z piÄ…tego roku wieku XXI. To my sami bawimy
innych i tylko ja wciąż o tym zapominam. Zagadka zaś,
którą mi zadają, polega na tym, że nie jestem nią dla nich.
CzytajÄ… w mojej twarzy, ale do mnie nie dociera to, co
z niej wyczytujÄ….
XI
Wandale z Fontevraud
Postęp cywilizacyjny dotarł do Fontevraud, kiedy naj-
bogatszy klasztor Francji zmieniono w więzienie kar-
ne. Ostatnie zakonnice opuściły osiemsetletnie opactwo
w 1792 roku, 30 stycznia 1793 roku klasztor, małe pań-
stwo w państwie, został splądrowany i spustoszony. Dzie-
sięć lat pózniej Napoleon zarządził, żeby całe założenie
klasztorne przebudować na centralne więzienie. W koś-
ciele opactwa, z przysadzistym korpusem nawowym,
wystrzelającym w górę transeptem i chórem, będący-
mi cudem światła, zostały dobudowane piętra, gotyckie
przybudówki zamieniono na spichlerze i silosy, w kapitu-
larzu powstał magazyn, a w oddzielonej przestrzeni sala
sądowa, w której odbywały się surowe rozprawy przeciw
wykroczeniom w samym więzieniu.
Fontevraud zostało założone w 1101 roku przez
charyzmatycznego wędrownego kaznodzieję Roberta
d Arbrissela jako pobożne miejsce, w którym miano
wypróbowywać odnowę chrześcijańskiego życia klasz-
tornego. Mnisi i zakonnice mieli żyć wspólnie gwoli
własnego zbawienia i zbawienia całego chrześcijaństwa,
służyć ubogim i chorym oraz głosić dobrą nowinę Pana.
225
Ale to właśnie ten warsztat pokory d Arbrissela stał się
najbogatszym francuskim klasztorem, posiadajÄ…cym
mnóstwo filii i dochodowych latyfundiów we Francji,
Anglii i Hiszpanii. Z idei założycielskiej przetrwało
jedynie to, że mnisi i zakonnice żyli w Fontevraud
wspólnie, jak gdyby ich czystość mogła być uświęcona
dopiero przez nieustanną pokusę, a także to, że klasztor
aż do jego rozwiązania prowadziły wyłącznie przeory-
sze, kobiety z najbogatszych arystokratycznych rodów
tamtych epok i królewskie córki, najpierw z dynastii
Plantagenetów, pózniej z dynastii Burbonów.
Już we wczesnym okresie swojego istnienia Fontevraud
składał się z czterech klasztorów: kapituły Saint Jean
de l Habit, w której mieszkali mnisi pokornie znoszący
niechęć z powodu nieustannej władzy kobiet; Grand-
-Moûtier, zamieszkiwanego przez niewiasty przybyÅ‚e
do klasztoru w cnotliwym stanie dziewictwa; kapituły la
Madeleine, w której żyły kobiety obyte w świecie, zosta-
jÄ…ce zakonnicami dopiero w momencie owdowienia albo
ucieczki z małżeństwa lub niewoli małżeńskiej do wolnej,
lecz zarazem ograniczonej wspólnoty klasztoru, w każ-
dym razie, co można jednoznacznie wyczytać w daw-
nych zródłach, kobiety, które dość się otarły o mężczyzn
i świat : te zakonnice, świadomie wyrzekające się ziem-
skich rozkoszy i niejako dzięki doświadczeniu zdecydo-
wane na życie w czystości, były Robertowi d Arbrisselowi
najmilsze, spośród takich mniszek rekrutowały się też
w kolejnych stuleciach postaci mające wpływ na dy-
namiczny rozwój klasztoru, który z czasem stawał się
międzynarodowym przedsiębiorstwem ekonomicznym,
226
osobliwym eksperymentem życiowym i zmieniającym
się raz po raz Gesamtkunstwerk, dziełem sztuk wszela-
kich. Czwarty klasztor, Prieuré Saint-Lazare, wzniesiony
trochę dalej od pozostałych budynków, był pomyślany
jako leprozorium, a pózniej wykorzystywany jako dom
wypoczynkowy dla chorych zakonnic i rekonwalescen-
tek, a także jako dom dla osób starzejących się zgodnie
z odwiecznym biegiem lat.
Siedziałem na eleganckim dziedzińcu należącym do
Prieuré Saint-Lazare i piÅ‚em herbatÄ™, co najwyrazniej wy-
padało tutaj robić po południu, otoczony samymi niedo-
magającymi starcami, którzy zdawali się tu bawić nie po
raz pierwszy. Dzisiejsi starcy to bogaci Francuzi i Angli-
cy, mieszkajÄ…cy w luksusowym hotelu w Prieuré, odkÄ…d
przed czterdziestu laty skończyła się era postępu, która
zmieniła reakcyjny klasztor w ciężkie więzienie republiki.
Do owego hotelu należą piwiarnia, pub, kawiarnia i re-
stauracja. Ze starej budowli wiele się jeszcze zachowało:
romańskie komnaty, eleganckie, pięknie wygięte schody
z XVII wieku, kapitularz. W drodze do toalet panował na
starej klatce schodowej ogromny tłok, wiele osób kuśty-
kało: angielskie damy opierały się o poręcze, o siebie lub
towarzyszące im azjatyckie pielęgniarki, a ja ustawiłem
się w tej powolnej procesji, która służyła bynajmniej nie
wielbieniu niebiańskich rozkoszy, lecz ulżeniu ziemskiej
opresji.
W ogrodzie siedziało przy sąsiednim stoliku dwóch
starych Francuzów, uporczywie milczących w swoim
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkwiatpolny.htw.pl
|
|
| Cytat |
Dobre pomysły nie mają przeszłości, mają tylko przyszłość. Robert Mallet
De minimis - o najmniejszych rzeczach.
Dobroć jest ważniejsza niż mądrość, a uznanie tej prawdy to pierwszy krok do mądrości. Theodore Isaac Rubin
Dobro to tylko to, co szlachetne, zło to tylko to, co haniebne.
Dla człowieka nie tylko świat otaczający jest zagadką; jest on nią sam dla siebie. I z obu tajemnic bardziej dręczącą wydaje się ta druga. Antoni Kępiński (1918-1972)
|
|
