|
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
który pisze tak: Zimorodek znosi jaja około zimowego przesilenia dnia
z nocą. Stąd, gdy w tym okresie jest piękna pogoda, nazywa się zimorod-
kowymi" siedem dni, które poprzedzają przesilenie dnia z nocą i siedem
dni, które następują po nim. [...] Mówią, że zimorodkowi potrzeba siedmiu
dni na zbudowanie swojego gniazda, a siedem następnych dni, które
mu pozostają, obraca na zniesienie jaj i wykarmienie potomstwa
[...]" (Arystoteles, Zoologia, przekł. P. Siwka, Warszawa 1982, s. 170).
HIPPARCH
1
Ze słowem greckim , lubiący zysk, można wiązać różne od-
cienie znaczeniowe. W dialogu Sokrates wykorzystuje tę właściwość tego
słowa, aby stawiać rozmówcę przed coraz to nową trudnością. Na początku
rozmówcy biorą pod uwagę znaczenie pejoratywne, a mianowicie: zachłan-
ny, chciwy, czyli: nienasycony w pożądaniu czegoś (Slownik języka polskiego
pod red. W. Doroszewskiego, t. 10, s. 432).
2
Ta uwaga odnosi się do asonansu , który w przekładzie
trudno odtworzyć. Mówcy greccy upiększali swoje mowy różnymi chwytami,
takimi jak asonanse, aliteracje i inne. Za wynalazcę takich środków uchodził
w starożytności Gorgiasz. Platon odnosił się do tych chwytów z lekcewa-
żeniem i ośmieszał je (por. Uczta, 185 C).
3
Sokrates wykorzystuje wieloznaczność słowa dobry, aby doprowadzić
rozmówcę do zaprzeczenia samemu sobie.
4
Twierdzenie, że każda rzecz ma swoje przeciwieństwo i tylko jedno,
może prowadzić do niedorzecznych wniosków, gdyż słowo przeciwieństwo
nie ma wyraznego znaczenia. Platon przedstawił, jak Protagoras, uznając
bez zastrzeżeń to twierdzenie, dał się wplątać w sprzeczności (Protagoras,
332 A nn.).
5
Tu jest przesłanka, z której wynika, że zachłanność nie jest niczym in-
nym jak uganianiem się za tym, co dobre.
6
Dygresja historyczna odnosi się do wydarzeń, co do których zdania
historyków greckich są rozbieżne. Gdy mianowicie po śmierci tyrana Aten
Pizystrata (561-527) władzę po nim sprawowali jego synowie, Hippiasz
i Hipparch, Hipparch zginął w 514 r. zamordowany przez Harmodiosa
i Aristogejtona. Tradycja podtrzymywana przez zwolenników demokracji
widziała w Harmodiosie i Aristogejtonie bojowników o wolność, przedsta-
wiciele natomiast oligarchii, czyli będącej w mniejszości warstwy bogaczy,
przedstawiali tamte wydarzenia jako osobiste porachunki między zabójcami
a synami Pizystrata. Dem Filajdów, z którego pochodzili Pizystratydzi,
był jednym z dziesięciu demów, czyli okręgów, na które Kleistenes podzielił
Attykę.
7
Rapsodami nazywano śpiewaków, którzy wygłaszali poematy epiczne,
zwłaszcza zaś pieśni Homera.
8
Panatenaje, święta ku czci Ateny. Szczególnie uroczyście obchodzono
Panatenaje Wielkie, które odbywały się od 24 do 28 Hekatombajonu w trze-
cim roku każdej olimpiady (Hekatombajon, nazwa miesiąca, który wypadał
w pełni lata).
9
Anakreont z Teos, poeta liryczny, który po wtargnięciu Persów uszedł
na wyspę Samos, pózniej do Aten. Symonides z Keos, poeta grecki, który
cieszył się dużym rozgłosem wśród Greków, którego utwory zachowały się
jednak tylko we fragmentach.
10
Określenie oznaczało męża, w którym piękno
ciała łączyło się z doskonałością moralną.
11
Hermami nazywali Grecy rzezby kamienne w kształcie słupa czworo-
graniastego zwieńczonego wizerunkiem głowy bóstwa lub herosa. Hermy
ustawiano przy ulicach i drogach.
12
Gładkie płaszczyzny na budowlach i pomnikach w Delfach pokrywano
napisami (inskrypcjami), wśród których wyróżniano osobliwie umieszczone
nad pronaosem (przedsionkiem) świątyni dwa wymienione tu napisy.
Platon z upodobaniem nawiązywał do napisu, który nawoływał do pozna-
nia samego siebie (por. Charmides, 164 D, Protagoras, 343 B, Timajos, 72 A,
Prawa, 923A).
13
Autorstwo tego hasła przypisywano już to Chejlonowi (Chilonowi)
eforowi spartańskiemu, już to Femonoi, wieszczce Delfickiej.
14
Autorem tego hasła miał być Solon.
15
Po śmierci Hipparcha jego brat Hippiasz zaprowadził rządy ucisku,
co przyczyniało się do wzrostu niezadowolenia i opozycji. W roku 510 Hip-
piasz zostat zmuszony do opuszczenia Aten i schronił się u króla perskiego
Dariusza.
16
Według mitologii greckiej Kronos rządził światem po ojcu swoim
Uranosie. Po Kronosie objął rządy nad światem Zeus. Okres rządów Kro-
nosa miał być dla ludzkości bardzo pomyślny i zapisał się w dziejach świata
jako wiek złoty, czyli wiek szczęśliwości.
17
To zhańbienie siostry Hannodiosa polegało na tym, że Hipparch od-
sunął ją od udziału w procesji kanefor w czasie Panatenajów (Arystoteles,
Ustrój polityczny Aten, Warszawa 1973, s. 29 i in.). Kanefory, dziewczęta
ateńskie, które w czasie Panatenajów niosły na głowach kosze z darami dla
bogini.
18
Gra w warcaby była szczególnie ulubiona u Greków.
19
Określenia bardziej i mniej można odnosić tylko do tego, czemu przy-
sługuje wielkość, ilość, wymiar lub natężenie. To, co stanowi o istocie rzeczy,
nie dopuszcza stopniowania: bardziej i mniej, gdyż istota przysługuje każdej
rzeczy w całości i niepodzielnie. Dlatego Sokrates nie jest ani bardziej ani
mniej człowiekiem niż Platon, król nie jest bardziej człowiekiem niż żebrak,
a zysk uczciwy nic jest bardziej zyskiem niż zysk haniebny.
20
Tu rozmówca zauważa, że prawa psychologii nie muszą się zgadzać
z prawami logiki i że wniosek wyprowadzony zgodnie z prawami logiki
nie musi sprawić w umyśle przekonania.
MINOS
1
Według sofistów prawo czerpało moc obowiązującą z woli tych, którzy
sprawowali władzę lub mieli w niej udział. Ksenofont przedstawił rozmowę
Sokratesa z Hippiaszem, w której Hippiasz określa, że prawem jest [...] to
wszystko, co ogół obywateli wspólnie uchwala i podaje w formie rozporzą-
dzenia na piśmie do wiadomości, co czynić trzeba, a czego należy unikać"
(Wspomnienie o Sokratesie w: Ksenofont, Pisma sokratyczne, Warszawa 1967,
s. 209).
2
Sokrates, czy raczej autor dialogu, popełnia tu błąd, gdyż uznaje za
zdanie w sensie logicznym wypowiedz, która takim zdaniem nie jest. Prawo
bowiem nie jest ani prawdziwe ani fałszywe, gdyż stwierdza nie to, jaki
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkwiatpolny.htw.pl
|
|
| Cytat |
Dobre pomysły nie mają przeszłości, mają tylko przyszłość. Robert Mallet
De minimis - o najmniejszych rzeczach.
Dobroć jest ważniejsza niż mądrość, a uznanie tej prawdy to pierwszy krok do mądrości. Theodore Isaac Rubin
Dobro to tylko to, co szlachetne, zło to tylko to, co haniebne.
Dla człowieka nie tylko świat otaczający jest zagadką; jest on nią sam dla siebie. I z obu tajemnic bardziej dręczącą wydaje się ta druga. Antoni Kępiński (1918-1972)
|
|
